De Volkskrant schreef gisteren een uitgebreid artikel over het afscheid van Zenith. Een arsenaal aan geruststellingen komt voorbij: klopjes op de hals, een aai over de neus, een handvol woorden op gedempte toon. Het is enkele uren voordat Jeroen Dubbeldam zijn allerlaatste entree zal maken in de arena van de Brabanthallen gezeten op Zenith, voluit SFN Zenith (Rash R uit Sascha keur prest van Fuego du Prelet). Het paard, volgens Dubbeldam het succesvolste ooit in de springsport, gaat met pensioen.

Ruiter en ruin maken in box G23 zo op het oog een ontspannen indruk, maar eerstgenoemde verbergt in de stallen van het complex niet dat bij hem de emotie hoog zit. “Dit is de afsluiting van een bijzondere periode. Al die mooie momenten keren terug. Dit was een paard dat nooit opgaf”, Zenith zelf legt de oren plat, strekt het hoofd naar voren en knabbelt wat verveeld aan een bal met haver die aan een touw bungelt.

Niemand voorgedaan
Het gewicht van het aanstaande moment is er niet minder om. Deze zondagmiddag neemt Zenith met Dubbeldam in Den Bosch afscheid van het publiek. De combinatie haalde vier gouden medailles op, in 2014 op de Wereldruiterspelen in Caen en in 2015 op de Europese kampioenschappen in Aken, zowel in teamverband als individueel. Dat heeft niemand ze voorgedaan. Later internationaal succes met de Nederlandse springruiters is schaars gebleven, in de sport leeft het gevoel dat toppaarden de laatste jaren te snel naar het buitenland worden verkocht.

Voorbij
Voor Zenith is het voorbij. Dubbeldam wist zo’n anderhalf jaar dat dit moment eraan zat te komen. Hij voelde het bij het rijden. De vanzelfsprekendheid van opeenvolgende stappen ontbrak, er was net dat graadje minder aan overtuigingskracht als ze op oxers, triplebars en waterbakken afstormden. Het is, vermoedt de ruiter, alsof de zwaarte van de kampioenschappen zijn sporen heeft nagelaten. En ja, het paard is toch ook een jaartje ouder, intussen. De conclusie was wreed maar onontkoombaar: zijn beste tijd ligt achter hem.

0,02 seconden te langzaam
Het had al voorbij kunnen zijn na de Olympische Spelen in Rio de Janeiro, augustus 2016, waar Dubbeldam hoopte op weer eens goud – 16 jaar is de winst op de Spelen in Sydney, toen met de schimmel De Sjiem. In Rio de Janeiro sprongen ze samen in de finale twee keer foutloos, maar misten door een tijdsoverschrijding van 0,02 seconden plaatsing voor de barrage. Wat resteerde was een zevende plek.

“Het was niet leuk meer”
Het had hun laatste ronde moeten zijn – Dubbeldam had in hoofd en hart al afscheid van hem genomen. De eigenaar, het Springpaardenfonds Nederland, wilde Zenith daarna verkopen. Dat gebeurde niet. Op een veiling bleef het hoogste bod steken op 850.000 euro, waar gerekend was op minstens 1,5 miljoen. Het SFN besloot Zenith te houden. Wie weet zat er nog meer in het vat.
Dubbeldam: “Het bleek toch moeilijk om de draad weer op te pakken. Er was ook niets meer om naar toe te werken. Het ritme stokte.” Zonder einddoel, zonder focus was het plezier weg. Hij reed ook om hem in beeld te houden voor alsnog een verkoop. Wat ook niet hielp dat de verwachtingen nog altijd hooggespannen waren. Dan namen ze deel aan concoursen, waar de toeschouwers reikhalzend de tribunes bevolkten en moesten ze telkens weer het publiek teleurstellen. “Het was niet leuk meer.”

Een leeuw
Een half uur voor zijn entree slentert Zenith door de bak naast de stallen aan de leidsels van Morgane Tresh, zijn groom. Voor de laatste ronde volstaat een beperkte warming-up. Als ze even stilhouden, wrijft het paard het hoofd speels tegen de rug van zijn verzorgster. Ze kan er om lachen. “Hij is vaker relaxed in deze fase. Maar eenmaal in de piste, is het een leeuw.” Ze plukt wat aan zijn tong en poetst nog de laatste glans op de bruine vacht. Dan verschijnt Dubbeldam. Hij hijst zich in het zadel.

Sterk en elastisch
Zenith komt op 10 mei 2004 ter wereld in de stallen van fokkerij Maatschap Voort in Den Ham, als eerste veulen van merrie Sascha – zij verblijft er nog altijd. Eigenaar Herman Voort ziet het meteen: een sterk en elastisch gestel. Daar paste volgens hem wel een naam met ambitie bij, het hoogste punt aan het firmament. Hij kon natuurlijk niet vermoeden dat Zenith zelf zijn naam achterna zou springen. Het stond niet alleen in de sterren maar ook in de genen geschreven: volbloed te over. De overgrootmoeder was Dante, het paard waarop Rob Ehrens, de huidige bondscoach, in de jaren tachtig op internationale wedstrijden sprong.

“Hij viel mij gewoon op”
Pas als hij het zadel op de rug krijgt, wordt het talent ten volle zichtbaar. Zenith paart een hoog vermogen aan extreme wendbaarheid. Voort ziet ook dat Zenith ‘ril’ was. “Er zit veel spanning in.” Dat maakt de regie vanuit het zadel er niet makkelijker op. Tijdens een deelname aan een wedstrijd in Hagen, bij het Teutoburgerwoud, trekt Zenith de aandacht van Dubbeldam. “Het is lastig te zeggen wat het was. Hij viel me gewoon op. Het was het hele plaatje.” Enkele dagen later, brengt hij tijdens een diner na een landenwedstrijd in Rome de kwestie onder de aandacht bij de oprichter van het SFN, Jacob Melissen. “Ik heb een paard gezien dat mij past.” Zenith komt twee weken op proef en wordt dan gekocht voor 350.000 euro.

Paniek
Melissen kijkt toe hoe de ruiter het paard in zijn greep krijgt. “Zenith is een gecompliceerd paard. Een heet paard. Het heeft Jeroen veel tijd gekost hem onder controle te krijgen. Maar zijn vakmanschap was hier onnavolgbaar.” Hij herinnert zich het EK in Aken. Ruiter Meredith Michaels verlaat na een foutloos parcours onder luid gejuich de piste. Zenith raakt in paniek, draait zich om en weigert de ring te betreden. “Jeroen bleef volkomen rustig en wist gewoon weer terug te keren.” De combinatie gaat foutloos rond.

Te goed
Dubbeldam: “Gecompliceerd is het goede woord. Nee, hij is niet lastig. Hij is sensibel. Gevoelig. Te gevoelig. Hij reageert sterk op de ruiter. Te gretig, te ijverig.” Ze zijn, zegt hij, naar elkaar toegegroeid. Niet langer reageert het paard overdreven op bewegingen vanuit het zadel. Hoe het hem gelukt is? “Noem het maar horsemanship. Ik ben er dag en nacht mee bezig geweest.”
Het EK 2015 ziet de ruiter als het hoogtepunt. Daar is Zenith op zijn best. Dubbeldam. “We waren onverslaanbaar. Hij was in bloedvorm.” In Rio is Zenith niet minder dan in Aken. Toch gaat het mis. Dubbeldam: “Ik heb de opnamen wel honderdduizend keer teruggekeken. Waar heb ik die twee honderdsten laten liggen? Ik kan het niet vinden. Misschien was Zenith wel te goed. Zo goed dat hij twee keer net iets te hoog sprong. Zeg het maar.”

Stoppen
Als vervolgens de prestaties uitblijven, stapt het SFN in de herfst van 2018 naar Dubbeldam toe met de mededeling dat het hem vrij staat met Zenith te stoppen. Het zou zijn beslissing moeten zijn. Melissen: “We hebben zo de druk bij hem willen wegnemen. Hij heeft er van alles aan gedaan, maar het is niet meer gelukt. Het is alsof er bij Zenith in de aderen niet langer kerosine stroomt maar gewone benzine.” Na Jumping Amsterdam in januari valt het besluit de symbiose te beëindigen.
Op zondagmiddag in Den Bosch, in een donker gemaakte ring,  vangen spotlights de meervoudig gouden combinatie. Dubbeldam in oranje rijjas, Zenith in een helwitte deken. Glennis Grace zingt over afscheid nemen. De ruiter streelt het paard bijna onophoudelijk over de zwarte manen. Als het applaus van de volgepakte tribunes met onder anderen prinses Beatrix klatert, toont het dier zich van de gevoelige kant. Hij draait even en verheft zich enkele keren op de achterbenen. De ogen staan even schichtig, de neusgaten verwijden zich.

“Jeroen, hij is van jou”
Dubbeldam blijft de tranen nog de baas, maar als SFN-voorzitter Henk Rottinghuis meldt dat de eigenaren afstand doen van het paard – ‘Jeroen, hij is van jou’ – is hij zichtbaar aangedaan. Om 15.25 uur verlaat de combinatie definitief de arena. De ruiter slikt zijn emoties weg. “Ik sta hier voor de volle honderd procent achter. Met zo’n palmares, laat je hem niet op een lager niveau springen.” Verzorgster Tresch: “Dit heeft hij verdiend.” Zenith keert ’s avonds terug naar de stal van Dubbeldam in Weerselo. Daar wacht hem het gezelschap van nog twee succespaarden, De Sjiem (30) en Up and Down (24), goed voor twee keer goud.

De KNHS maakte een video-item met Jeroen:

Op Facebook plaatsten wij onderstaande video:

NOS Sportjournaal schonk gisteravond ook aandacht aan het afscheid van Zenith. Bekijk het item vanaf 23.06 minuut.

Fotograaf Dirk Caremans was bij het afscheid aanwezig en maakte prachtige foto's.