Vrijwel iedere fokker is het er over eens: hoe beter je je merrie kent, hoe gerichter je keuzes kan maken. En daarmee kan je de fokkerij naar een hoger niveau tillen. Maar hoe krijg je inzicht in de plus- en minpunten van je merrie? KWPN-inspecteur Henk Dirksen ging in gesprek met fokkers Bert Wichers, Fred van Straaten en fokker/ruiter Roel Harke. Zij hebben allen ervaring met de aanlegtesten en hebben de (top)sport als voornaamste fokdoel. Het gesprek leverde interessante inzichten op.

Een korte voorstelronde van de heren aan tafel begint met Fred van Straaten. Hij heeft samen met zijn familie zijn sporen ruimschoots verdiend in de fokkerij. Samen met zijn vrouw Frieda en kinderen runt hij een familiebedrijf in Den Ham, waar jaarlijks tientallen beloftevolle springveulens gefokt worden. Een groot aantal fokproducten heeft al weten door te breken op het hoogste niveau, zoals Dittorio-S (v.Vittorio), Andretti-S (v.Corland), Fellini-S (v.Vermont) en Roelofsen Horse Trucks Eldorado S (v.Diarado). Aanvankelijk liet familie Van Straaten al hun merries testen in de EPTM, maar met drie - op niveau - rijdende kinderen beschikken ze tegenwoordig over de mogelijkheid om de fokproducten in eigen beheer op te leiden en uit te brengen in de sport. Fokker Bert Wichers uit Dedemsvaart is op 74-jarige leeftijd nog altijd actief als dierenarts en richt zich de laatste jaren als fokker voornamelijk op de dressuursport. Hij heeft in het verleden tientallen spring- en dressuurpaarden laten testen in de EPTM en scoort tegenwoordig goed met de nafok van zijn aangekochte Dream Boy-dochter Melrose, uit de stam van Bretton Woods en Chagall D&R. Uit deze elite sportmerrie fokte hij onder andere de goed geteste elitemerries Rhosanna BSW (v.Ferro) en Rosemarijn BSW (v.Jazz). Als ruiter is Roel Harke tien jaar lang verbonden geweest aan de EPTM, waar hij jaarlijks zo’n 80 merries zadelmak maakte en een nog groter aantal de eerste opleiding gaf. Ook met de hengsten in het verrichtingsonderzoek deed hij veel waardevolle ervaring op en Roel houdt zich tegenwoordig vanaf zijn eigen locatie in Witharen bezig met sport en fokkerij. Hij zet vooral eigen sportmerries en hun jonge dochters in voor de fokkerij. Al met al een hoop kennis en kunde aan tafel op het KWPN-kantoor.

Hoe selecteren jullie de merries voor de fokkerij?
Fred: “Eigenlijk is het heel simpel, we krijgen keer op keer bewezen dat de betere merries ook de betere springpaarden brengen. Bij ons fokken we eerst twee veulens uit de jonge merries en daarna worden ze opgeleid voor de sport. Als ze zelf onder het zadel niet meevallen, nemen we rigoureus afscheid. Niet alleen van de merrie zelf, maar ook gelijk van haar nakomelingen.” Bert: “Vanaf het begin heb ik meegedaan aan de EPTM. Het was niet alleen interessant om te zien hoe de jury mijn paarden beoordeelde, maar zelf heb ik er ook veel van opgestoken, omdat ik iedere week alle paarden zelf beoordeelde en punten gaf. Heel leerzaam om zo van een groot aantal paarden de ontwikkelingen te volgen, dat heeft me voor mijn eigen fokkerij ook weer inzichten gebracht.” Fred: “Wij hebben in het verleden meer dan 100 paarden laten testen in de merrietest. We brachten ze groen en je kon in een relatief korte tijd zien hoe ze zich ontwikkelden. Natuurlijk waren we het niet altijd helemaal eens met het oordeel van de jury, maar het was wel een goede manier om inzicht in je merrie te krijgen. Door zelf kritisch te kijken, leer je heel veel. En kritisch zijn is de enige manier om als professionele fokker te overleven.” Roel: “In de merrietest is mijn ervaring dat je wel betere resultaten kan behalen als de merrie niet helemaal groen wordt aangeleverd. Ook omdat de fokker dan thuis zelf al wat meer van de merrie gezien heeft en daardoor een gerichtere keuze kan maken om haar wel of niet aan te leveren voor de merrietest. Sowieso wordt er de laatste jaren meer geselecteerd door de fokkers zelf en dat is een positief punt. Als ruiter merk ik keer op keer dat het karakter doorslaggevend is, daarmee kan een paard mindere punten compenseren.”

In hoeverre vinden jullie dat een aanlegtest een goed inzicht geeft in de natuurlijke kwaliteiten van de merrie?
Fred: “Je krijgt op deze manier zeker inzicht, maar het zegt mij niet zoveel over haar kansen in de sport. Dat is immers van veel andere factoren afhankelijk. Wil de merrie goed reizen, springt ze water, kan ze goed genoeg ontspannen in de warm-up om in de ring tot goede prestaties te komen, is ze geschikt voor meerdaagse concoursen? Een slechte ervaring in het parcours kan ook langdurig zijn sporen achterlaten. Er komt zoveel meer bij kijken dan alleen de natuurlijke aanleg. Het heeft zeker meerwaarde om je paard te testen, zeker als het langere traject via de sport geen optie is. Daar hangt immers weer een heel ander prijskaartje aan. Daarnaast is de EPTM interessant voor de datavoorziening voor het KWPN.” Dat laatste beaamt Henk Dirksen. Henk: ““Het geeft veel informatie als je bijvoorbeeld gelijk uit een eerste jaargang van een jonge hengst een stuk of zes dochters in de test hebt. Als er daarvan maar één slaagt, is dat wel een teken aan de wand. Wat dat betreft zouden we dat vanuit het KWPN nog wat meer kunnen stimuleren om zo in een zo vroeg mogelijk stadium zicht te krijgen op de vererving van jonge hengsten.” Fred: “En misschien is het een optie om de service vanuit het KWPN te vergroten door actief handelaren uit te nodigen tijdens de EPTM. Op die manier draagt de merrietest weer bij aan de afzetbevordering, niet elke fokker kan zijn paard langere tijd aanhouden. De paarden leren in korte tijd veel, bovendien staan ze er vaak heel wat mooier bij dan thuis in de wei.” Roel: “Dat klopt zeker. Ik heb meer dan eens meegemaakt dat een eigenaar zijn eigen merrie niet meer herkende, dan liepen ze zo de juiste box voorbij. In korte tijd knappen de paarden enorm op. Wat ik ook heel positief aan de merrietest vind, is dat de beoordeling altijd op meerdere momenten plaatsvindt. Sommige paarden gaven mij het hele onderzoek een heel goed gevoel, maar hadden net op de examendag een wat mindere dag. Dat weerhoudt de jury er dan niet van om toch een goede beoordeling te geven, omdat het gelukkig geen momentopname is.”

Dat de merrie een belangrijk uitgangspunt is, zijn we het wel over eens. Maar hoe kiezen jullie de hengsten?
Bert: “Natuurlijk wil ik het liefst een hengst zelf gezien hebben, maar daarvoor ontbreekt het me vaak aan tijd. Dus ik laat me goed informeren via de verrichtingsrapportages en pedigreeinformatie, en bezoek ik af en toe concoursen. Ik denk dat we nog een hele stap vooruit kunnen maken als fokkers zich nog meer inspannen om zich in de hengsten en hun achtergrond te verdiepen. Hoe meer je weet, hoe gerichter je een keuze kan maken. Dat geldt voor zowel de merries als de hengsten.” Fred: “Bij jonge hengsten blijft het de vraag hoe ze het later gaan doen in de sport. Ik begrijp dressuurfokkers niet als ze massaal achter een commerciële hengst aanlopen, vaak op basis van een mooie video en zonder zich in hun moeders en grootmoeders te verdiepen. Bij de springpaardenfokkerij wordt er meer gekeken naar de afstamming en de sportprestaties van de hengst zelf en zijn nakomelingen. Al ben ik altijd voorstander geweest van het gebruik van jonge hengsten, mits ze zelf uit een goede stam komen. Dat heeft onze fokkerij ook echt veel gebracht.” 

Tot slot, wat kan het stamboek in jullie ogen nog meer doen om de kennis bij fokkers te vergroten?
Bert: “Uiteindelijk is het aan de fokkers zelf, in hoeverre ze zich willen en kunnen inspannen om optimaal inzicht te krijgen in de kwaliteiten van hun eigen merrie en de fokkerij in het algemeen. Ik probeer de merries waarmee ik fok minimaal het sportpredicaat te laten behalen, maar ben van mening dat ook een aanlegtest kan voldoen.” Fred: “Het stamboek zou bijvoorbeeld richting de consument meer inzichtelijk kunnen maken wat het allemaal kost. Als je alles gaat rekenen, kan de fokkerij voor veel mensen echt niet uit. Kopers zijn niet bereid de hoofdprijs voor jonge paarden te betalen, en via de sport verkopen is vaak een langdurig traject dat voor veel fokkers niet haalbaar is. Daarnaast is het belangrijk om jonge mensen bij de fokkerij te blijven betrekken.” Henk: “We zien dat de interesse in de keuringen terugloopt, dus proberen we duidelijk in te zetten op kennisvergroting via bijvoorbeeld de thuiskeuringen, jongepaardencompetities, aanlegtesten en andere bijeenkomsten. Bij een thuiskeuring kan de inspecteur bij de fokker aan de keukentafel voorlichting geven en ze ook wijzen op alle zaken waarin het stamboek kan ondersteunen. Zoals de afzet via KWPN Auctions of het testen van de paarden in een aanlegtest. Ook bij diverse jongepaardencompetities bieden we de mogelijk tot stamboekopname en predicaatverlening, en desgewenst advies. We merken duidelijk dat dit persoonlijke contact wordt gewaardeerd en hopen zo ook weer bij te dragen aan de verbetering van de fokkerij in het algemeen. Daarnaast is er via de KWPN Database enorm veel informatie beschikbaar voor de fokkers, waarvan nog wel meer gebruik gemaakt zou mogen worden.” Fred: “De huidige tijd brengt veel nieuwe uitdagingen met zich mee. Niet alleen de kosten stijgen, maar het wordt ook steeds moeilijker om aan land te komen, zeker voor een jonge fokker. Daar komt ook nog eens het grote gevaar van de wolf bij kijken. Het was jaren geleden niet voor te stellen dat wolven zo’n bedreiging zouden vormen voor onze prachtige fokkerij, dus ook daarin is het zaak dat we als sector de neuzen dezelfde richting op krijgen. Zodat we met z’n allen hier in Nederland de sportpaarden van de toekomst kunnen blijven fokken.”

Dit is een deel van een artikel uit het nieuwste nummer van het KWPN Magazine. Wilt u graag meer artikelen lezen? Leden krijgen het KWPN Magazine, met daarin prachtige verhalen, interessante achtergrondartikelen, persoonlijke interviews en fokkerij-informatie, thuisgestuurd. Geen lid? Bestel dan het KWPN Magazine in de KWPN Webshop.

Bron: KWPN (overname niet toegestaan)
Tekst: Jenneke Smit
Foto: Jessica Pijlman