Het KWPN Magazine staat boordevol mooie verhalen over sport en fokkerij! Vandaag een van deze prachtige verhalen uitgelicht.​

Verwantschap en inteelt: het is al tijden een ‘hot item’ in de tuigpaardfokkerij. Voortdurend wordt er gezocht naar oplossingen, maar de gemiddelde verwantschap in de populatie laten dalen blijkt moeilijk te realiseren. Dit komt mede doordat een klein aantal hengsten relatief veel dekt of heeft gedekt. Een goede verdeling van dekkingen over hengsten draagt bij aan een verlaging van het verwantschapspercentage. Welke hengsten kunnen helpen verwantschap en inteelt in de populatie te verlagen?

In het eerste KWPN Magazine van dit jaar kwam dit onderwerp al uitgebreid aan de orde. Uit dit artikel over inteelt in de tuigpaardfokkerij bleek dat het gros van de fokkers het een ver-van-mijn-bed-show vond, waarschijnlijk omdat de problemen nog niet zo zichtbaar lijken te zijn. Veel tuigpaardfokkers fokken meer prestatiegericht dan verwantschapsgericht, en willen graag het beste veulen fokken. Dat doel denken ze met een kampioenshengst het snelst te bereiken, maar die hengst is vaak hoger verwant. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), verantwoordelijk  voor de erkenning van stamboeken, gebiedt dat de inteeltstijging tussen 0,5 en 1% moet blijven, anders dreigt ons Nederlands tuigpaard een uitstervend ras te worden. Die inteeltstijging is nu 1,18% per generatie. De werkgroep Inteelt en Verwantschap heeft zich over dit urgente probleem gebogen en de Fokkerijraad werkt inmiddels de ideeën uit tot concrete voorstellen, die tijdens de voorjaarsledenvergaderingen worden gepresenteerd.

Verwantschapskwalificaties
Inteelt en verwantschap worden weergegeven in percentages en op Mijn KWPN kunt u exact zien hoe hoog het verwantschap en de inteelt van uw merrie met de door u gekozen hengst is. Binnen het hengstenbestand zijn er verwantschapskwalificaties van ‘zeer laag’ tot ‘zeer hoog’. Het hengsten- en merriebestand lijkt mogelijkheden te bieden om verwantschap te verlagen, maar de fokker bepaalt uiteraard welke keuze hij maakt. In dit artikel geven wij u een overzicht van de hengsten die met hun eigen verwantschapspercentage in de klasse tot en met laag-gemiddeld vallen en via vers of diepvriessperma beschikbaar zijn. Uiteraard zal een laagverwante kwaliteitsvolle merrie het effect vergroten en moet ook naar goedpassende combinaties worden gezocht. Het verwantschapspercentage wordt elk jaar opnieuw berekend, omdat de actieve fokpopulatie elk jaar verandert. Zo kan het gebeuren dat het verwantschapspercentage van hengsten die veel dekken, in de loop der jaren stijgt.  

Zeer laag verwant
Welke opties zijn er wat betreft zeer laagverwante hengsten? Er zijn in de loop der jaren diverse volbloed Hackney’s door het KWPN erkend. De overleden Hackney-hengst Plain’s Liberator (Plain’s Black Satin x Segenhoe Lucifer) heeft de tuigpaardfokkerij veel goeds gebracht, zowel bij merries als bij hengsten en kan worden betiteld als stempelhengst. Hengstenhouderij Landzicht heeft nog sperma beschikbaar van Plain’s Liberator. Zijn bloed is via zijn drie zonen en zijn vijf klein­zonen rijkelijk in de fokkerij geïntegreerd en daardoor is Liberator-bloed niet bij elke merrie verwantschapsverlagend. Eén van zijn kleinzonen is Bocellies Matteo (Bocellie x Rambo) van André Veltkamp uit Hengelo. Hij is de enige momenteel nog ter dekking staande KWPN-erkende Hackney. Hij is gehandhaafd op veulens en zijn oudste bij het KWPN geregistreerde kinderen worden nu twee jaar. Zelf presteert hij best en hij is beschikbaar bij Veltkamp en Albert Lueks. Ook van de Hackney-hengst Morocco Field Marshall (Durora Hero x Breda Eyeshide) is bij Harry van Middelaar nog diepvriessperma beschikbaar. Van de 79 geregistreerde nazaten van Morocco presteerde een aantal zeker goed. Bijvoorbeeld zijn bekende nazaat Elburg (mv.Manno) van Stal Haarsma die 192 winstpunten heeft en die het nog steeds heel goed doet op de concoursen. Dan is er van de op wacht staande geëxporteerde Hackney-hengst Wentworth Ebony (Heldon Mistrel x Wentworth Moonlight), diepvriessperma beschikbaar bij Lambertus Huckriede. De zoon van Wentworth Ebony, de aangewezen Just Lucky (mv.Waterman), heeft 63 winstpunten en zijn dochter Incognito (mv.Victory) heeft 100 winstpunten.

Ook zeer laagverwant
Een optie via diepvriessperma is ook de halfbloed-Saddlebred Marvel (Immigrant x Proloog), die zeer verdienstelijk heeft gefokt. Zo heeft zijn zoon Barend (mv.Manno) 183 winstpunten en hebben de keur sportmerries Betske (mv.Manno) en Celesta (mv.Waterman) respectievelijk 151 winstpunten en 102 winstpunten. Maar recentelijk zette het concourspaard Habibi (mv.Torino) van Stal de Boer (46 winstpunten) Marvel ook weer op de kaart. Van Marvel werden twee kleinzonen goedgekeurd. Dat zijn de inmiddels geruinde Fabuleus (Unieko x Marvel), die nog via diepvriessperma beschikbaar is bij de gebroeders Van Manen en Jesse James (Unieko x Marvel), die nu zes jaar is en via vers sperma beschikbaar is bij Mark de Groot. Dan zijn er nog de zeer laagverwante hengsten Moneymaker (Farao x Excellent van Herpen), die zelf 223 winstpunten realiseerde en Aron HBC (Ganges x Plains Superstation) die ook veel heeft gewonnen. Een bekende nazaat van Moneymaker is keurmerrie Ariantha (mv.Manno) die bijna 100 winstpunten heeft. Van Aron is de keurmerrie Irona (mv.Koblenz) met eveneens bijna 100 winstpunten een bekende nazaat. Van Moneymaker is diepvriessperma beschikbaar bij Van Manen en van Aron HBC en Marvel bij Harry van Middelaar.

Het hele artikel lezen? U vindt deze in KWPN Magazine 3 dat vrijdag 13 maart is verschenen. Sinds vorig jaar ontvangen alle KWPN-leden twaalf keer het KWPN Magazine – In de Strengen. Wilt u deze ook ontvangen? Sluit dan een KWPN-lidmaatschap af en profiteer direct van alle lidmaatschapsvoordelen of bestel een los exemplaar in de KWPN Webshop.

Tekst: Dini Brouwer
Beeld: Sandra Nieuwendijk