Equine infectieuze anemie (EIA) is voor het eerst in 1843 in Frankrijk beschreven en wordt sindsdien wereldwijd gemeld. In Europa zijn de afgelopen jaren in vele landen EIA-besmette paarden gevonden en in 2017 ook een keer in Nederland.

Equine infectieuze anemie (EIA) is een virusinfectie. EIA wordt ook wel eens ‘moeraskoorts’ genoemd, maar dat is niet juist en ook niet handig, want moeraskoorts (malaria) is een ziekte van de mens door de eencellige malariaparasiet (Plasmodium). EIA is niet besmettelijk voor mensen of andere diersoorten.

Positief geval in België
Afgelopen februari is in België (Rijkevorsel) een positief paard gemeld. Dit paard bleek illegaal in België geïmporteerd. Het paard is geëuthanaseerd. De andere paarden uit de betreffende stal zijn negatief getest en zullen over drie maanden weer worden getest. Een nader traceringsonderzoek loopt nog in nauwe samenwerking met de veterinaire autoriteiten van andere EU landen waaronder Nederland. Het feit dat dit geval zo dicht bij de Nederlandse grens optreedt is aanleiding om deze ziekte voor het voetlicht te brengen.

Oorzaak
EIA wordt veroorzaakt door het Equine Infectieuze Anemie Virus (EIAV). Dit virus behoort tot dezelfde familie als bijvoorbeeld het Humane Immunodeficiency Virus (HIV), maar EIAV geeft géén problemen bij de mens. Het EIAV is een ‘lastig’ virus omdat het steeds kleine genetische veranderingen inbouwt. EIAV veroorzaakt een levenslange infectie en als paarden de acute fase van de ziekte overleven, blijven ze levenslang drager van het virus. Er is net als bij HIV nog geen vaccin tegen EIA.

Verspreiding
Bloed van besmette paarden vormt de enige besmettingsbron voor andere paarden. De infectie kan op verschillende manieren worden overgebracht:

• Via de natuurlijke weg door bloedzuigende insecten en eventueel door direct bloed-bloedcontact (bijvoorbeeld bij vechtende hengsten), ook kan een klinisch zieke merrie een besmet veulen ter wereld brengen; overbrenging via natuurlijke dekking of via sperma wordt in principe mogelijk geacht, maar is nooit bewezen.
• Via de dierenarts door besmette naalden, instrumentarium of besmette bloedproduct.
• Aerogeen (via de lucht) door de mens - bij ondoordachte verwijdering van besmet bloed (schoonspuiten met hoge druk spuit terwijl er nog andere paarden in dezelfde ruimte aanwezig zijn) of door een bloedend geïnfecteerd paard dat hoest naar een ander paard dat er vlak naast staat in een gesloten ruimte. 

Klinische symptomen
De klinische symptomen worden doorgaans ingedeeld in drie vormen: acuut, chronisch en symptoomloze drager. De acute vorm van EIA treedt op 5 tot 30 dagen (andere auteurs zeggen 15-45 dagen en in Ierland kwam tot 138 dagen voor) na de infectie, met symptomen als koorts, sloomheid, gebrek aan eetlust. In een bloedonderzoek wordt een duidelijk te laag aantal bloedplaatjes gevonden (dat wordt ook wel trombocytopenie genoemd).  Het virus ‘vernielt’ ook andere bloedcellen en daardoor komen allerlei ontstekingsstofjes vrij en die geven de klinische symptomen. De eerste klinische symptomen zijn doorgaans mild en worden vaak niet opgemerkt, maar incidenteel is de eerste aanval veel ernstiger en kan een paard hieraan sterven. Dan komt de verdenking wel in beeld. Na de acute infectie zal een deel van de besmette paarden symptoomloze drager worden, maar een ander deel zal gedurende enkele maanden tot een jaar steeds weer periodes van koorts, sloomheid en verminderde eetlust doormaken.

Behandeling en preventie
Er is geen specifieke therapie voor EIA. Ook is er geen betrouwbaar vaccin beschikbaar.  Daarnaast mag een vaccin ook geen invloed hebben op het stellen van een diagnose op basis van bloedtesten. In Amerika, waar de regelgeving anders is dan in Europa, worden paarden met EIA soms wel ‘behandeld’ met ondersteunende maatregelen, zoals het zo min mogelijk blootstellen aan stress, ontstekingsremmers, goede voeding en verzorging, eventueel oedemateuze (dikke) benen koud afspuiten en in de stalbandages zetten, en bij ernstige bloedarmoede en tekort aan bloedplaatjes een bloedtransfusie geven. Eventueel kan daar bij de steeds terugkerende koortsperiodes het gebruik van antibiotica overwogen worden om secundaire infecties te voorkomen.

Wat gebeurt er bij positief geval?
De overheid neemt, na het bevestigen van een positief geval, direct maatregelen om verspreiding van de besmetting te voorkomen. Bij het eerste geval in Nederland in 2017, een symptoomloze drager, is in overleg met alle betrokkenen euthanasie uitgevoerd. In principe is bij een zogenoemde handelsziekte het uitbannen van de ziekte de verantwoordelijkheid van de sector zelf. Echter, bij de paardensector is dit niet eenvoudig, omdat enerzijds de Sectorraad Paarden niet alle in Nederland aanwezige paarden vertegenwoordigt (naar schatting ruim twee-derde) en anderzijds er nog geen volledig sluitend Identificatie- en Registratiesysteem is, zoals bij de andere diersoorten (rund, schaap, varken).

Conclusie
De kans dat Equine Infectieuze Anemie in Nederland optreedt is klein. Echter, momenteel worden vanuit alle windstreken draagmerries geïmporteerd die ingezet worden bij embryotransplantatie. Het importeren van dergelijke dieren zonder de juiste gezondheidspapieren, uit bijvoorbeeld Roemenië of Hongarije, is écht een risico. Wanneer een dergelijke merrie zonder de juiste papieren op een bedrijf wordt gevonden en positief test, gaat het bedrijf sowieso drie maanden ‘op slot’. Het is dus zaak om alert te blijven en geen paard uit het buitenland te accepteren zonder correct paspoort en de juiste gezondheidspapieren.

Volledige artikel lezen?
Wil je meer weten over dit onderwerp? Lees dan het volledige artikel 'Equine Infectieuze Anemie' op KWPN.nl.

Dit artikel komt uit het meest recente nummer van het KWPN Magazine. Wilt u graag meer lezen? Leden krijgen het KWPN Magazine, met daarin prachtige verhalen, interessante achtergrondartikelen, persoonlijke interviews en fokkerij-informatie, maandelijks thuisgestuurd. Geen lid? Bestel dan het KWPN Magazine in de KWPN Webshop.

Tekst en beeld: prof. Marianne Sloet, Eikenlust Equine Consultancy